Ρένα Δούρου: Κανείς δεν μπορεί να λέει ότι «τα κάναμε όλα καλά» όταν υπάρχουν νεκροί

Απαντήσεις για όλα -και για τους επικριτές της- δίνει μιλώντας στην «Εφημερίδα των Συντακτών» η περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, στην πρώτη της συνέντευξη μετά την τραγωδία της 23ης Ιουλίου.

Αναλυτικά η συνέντευξη:

• Η Αττική βιώνει ακόμη μια πολύνεκρη καταστροφή. Μοιάζει σαν να βλέπουμε την άλλη όψη του νομίσματος της Μάνδρας, μόνο που αντί για φονικές πλημμύρες, έχουμε φονικές πυρκαγιές. Το αποτέλεσμα είναι περισσότεροι από 100 νεκροί συμπολίτες μας σε μερικούς μόνο μήνες. Αν κεντρικό κράτος και Τοπική Αυτοδιοίκηση έχουν μεριμνήσει τηρώντας τα προβλεπόμενα μέτρα πρόληψης, ποιος και τι ευθύνεται για τόσες ανθρώπινες απώλειες;

“Κανείς δεν μπορεί να λέει ότι «τα κάναμε όλα καλά» όταν υπάρχουν νεκροί. Αυτό όμως συμβαίνει σε κάθε τραγωδία στον τόπο μας. Ισχυριζόμαστε ότι τα κάνουμε όλοι όλα τέλεια. Ομως ο αριθμός των νεκρών λέει άλλα. Για παράδειγμα, η πολυνομία, οι παράλληλες αρμοδιότητες Περιφερειών, δήμων, της Πυροσβεστικής, της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, του Στρατού, δεν λειτουργούν. Αντιθέτως, για τον πολίτη που βλέπει να καίγεται το σπίτι του ή να απειλείται η ζωή του, είναι η βασιλική οδός για να μην αποδίδονται ποτέ και σε κανέναν ευθύνες.

Η Περιφέρεια Αττικής, που ο ρόλος της στις πυρκαγιές είναι να συνδράμει την Πυροσβεστική, έχει εγκαίρως, πολλές φορές, καταθέσει στον δημόσιο διάλογο προτάσεις. Γιατί οφείλουμε να δείξουμε στους πολίτες ότι μπορούμε αλλιώς. Χωρίς αυθαίρετα. Χωρίς μπαζώματα ρεμάτων. Χωρίς λαϊκισμούς. Πράξεις χωρίς πολλά λόγια. Αυτό περιμένουν από εμάς τώρα οι συμπολίτες μας. Ο,τι δηλαδή δεν έγινε εδώ και μισό αιώνα.

Δεν είναι εύκολο. Γιατί πρέπει να συγκρουστούμε με μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Νοοτροπίες τού χθες. Γραφειοκρατίες που, όπως είδαμε, μπορούν να γίνουν φονικές, ειδικά τώρα που η κλιματική αλλαγή δείχνει τα δόντια της. Και εδώ πρέπει να κάνουμε πολλή δουλειά ακόμη. Δεν συγκρουστήκαμε αρκετά με αυτές τις γραφειοκρατικές αντιλήψεις και αυτό είναι αδυναμία. Μια αδυναμία που η Περιφέρεια Αττικής μέσω εμού -και scripta manent- έχει επισημάνει αρκετές φορές. Να σκεφθείτε, για παράδειγμα, ότι το κρίσιμο αντιπλημμυρικό έργο στο ρέμα Αγ. Αικατερίνης στη Μάνδρα ξεκίνησε, με πολλές δυσκολίες, μόλις πριν από λίγες ημέρες.

• Υπάρχει κάτι που η Περιφέρεια Αττικής θα μπορούσε να έχει κάνει για να αποτρέψει την τραγωδία και δεν το έχει κάνει; Εχετε εντοπίσει κάποια λάθη που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί;

Η Περιφέρεια Αττικής ενήργησε, όπως ενεργεί πάντα, στο πλαίσιο που επιβάλλουν οι αρμοδιότητές της: βοηθήσαμε δηλαδή την Πυροσβεστική σε ό,τι μας ζήτησε, καθώς οι Περιφέρειες και η Τοπική Αυτοδιοίκηση γενικότερα δεν έχουν επιχειρησιακές αρμοδιότητες στην κατάσβεση της φωτιάς.

Δώσαμε υδροφόρες, μηχανήματα έργου, λεωφορεία. Κηρύξαμε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης την Ανατολική και τη Δυτική Αττική. Συγκλήθηκε, με εντολή μου, τη Δευτέρα το απόγευμα, το Συντονιστικό όργανο Πολιτικής Προστασίας Ανατολικής Αττικής για την αξιολόγηση της κατάστασης και περαιτέρω συντονισμό. Επίσης ζητήθηκε η σύγκληση του Κεντρικού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας, που συνεδρίασε υπό την προεδρία του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, κ. Καπάκη.

Μελετώντας εκ των υστέρων με ηρεμία τα στοιχεία, την πορεία και την ταχύτητα της φωτιάς, νομίζω ότι όντως ήταν πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν από τους επιχειρησιακά αρμοδίους τα στοιχεία της. Βέβαια όλα αυτά τελούν υπό την κρίση των αρμοδίων δικαστικών αρχών, που είμαι σίγουρη ότι θα διερευνήσουν τα πάντα ενδελεχώς και θα αποδώσουν τις ευθύνες εκεί που υπάρχουν. Εμείς δεν κρυφτήκαμε, δεν κρυβόμαστε και δεν έχουμε μάθει να κρυβόμαστε. Εθεσα ήδη με ενημερωτικό σημείωμά μου όλα τα στοιχεία στη διάθεση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου.

Ομως σήμερα ξετυλίγεται το «κουβάρι» σωρευμένων αδυναμιών σε όλα τα επίπεδα. Και το θέμα δεν είναι μια απλή επικοινωνιακή διαχείριση. Η δουλειά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν είναι να πιάσουν περιφερειάρχες και δήμαρχοι στασίδι στα τηλεπαράθυρα. Εμείς, δήμαρχοι και περιφερειάρχες είμαστε, ή, ακριβέστερα, οφείλουμε να είμαστε οι «εργάτες του κράτους» στο πλευρό των πολιτών. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το σκεφτούμε σοβαρά. Πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο – για να μην επαναληφθεί ποτέ ξανά η ίδια τραγωδία. Για το μέλλον των παιδιών μας. Οι πολίτες χρειάζονται άλλους σχολιαστές στα τηλεπαράθυρα.

Αλλά χρειαζόμαστε και ανθρώπους που πάνω στη μάχη δεν θα κυνηγάνε τα μικρόφωνα για δηλώσεις. Που θα κάνουν δουλειά για να κλείσουν οι πληγές των συμπολιτών μας. Για τον λόγο αυτό, με συνέπεια λόγων και έργων, σήμερα, που κλείνει ένας πρώτος κύκλος, από τις σελίδες της «Εφ.Συν.», με ψυχραιμία και με αίσθηση λογοδοσίας μιλώ για μια τραγωδία που δεν σημάδεψε την Αττική, αλλά τον τόπο. Και το γνωστό μοτίβο «τα παράπονα στον δήμαρχο» με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να είναι ο γνωστός σάκος του μποξ, παντού και πάντα, για την κεντρική κυβέρνηση ή για άλλους φορείς, πρέπει να σταματήσει. Να αλλάξουμε όχι σελίδα αλλά κεφάλαιο.

Εχει έρθει η ώρα η Τοπική Αυτοδιοίκηση να θωρακιστεί, στο μέτρο και τον βαθμό των δυνατοτήτων και των πόρων της, με το ανάλογο θεσμικό πλαίσιο. Αυτά δεν τα λέω για πρώτη φορά. Εχω κάνει πολλές φορές συγκεκριμένες προτάσεις, ξεπερνώντας τα όρια των αρμοδιοτήτων μου. Και θεωρώ ότι η συνταγματική αναθεώρηση μπορεί να είναι σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ. Για να ξεκαθαρίσει επιτέλους το τοπίο. Οσο ο χαρακτηρισμός των αυθαιρέτων μένει στους δήμους και η κατεδάφιση στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση δεν κάνουμε τίποτε. Διαιωνίζουμε απλώς τα λάθη τού χθες.

Η δική μου άποψη για τα αυθαίρετα είναι γνωστή. Μια άποψη όμως που δεν συμμερίζονται κάποιοι, καθώς ακόμη και στη σύσκεψη στο δημαρχείο της Ραφήνας, αμέσως μετά από την καταστροφή, και παρουσία του Κ. Μητσοτάκη και βουλευτών της περιοχής, άκουσε και ο ίδιος τις απόψεις διαφόρων περί νομιμοποίησής τους.

• Πάμε στο ζήτημα της εκκένωσης. Αν και το ερώτημα αν δόθηκε εντολή ή όχι -ο αρχηγός της Πυροσβεστικής λέει πως δόθηκε, δήμαρχοι λένε πώς όχι- μάλλον θα απαντηθεί από τη δικαστική έρευνα, εσείς τι εικόνα έχετε; Επίσης, θα μπορούσε να είναι η Περιφέρεια που θα έπαιρνε αυτήν την πρωτοβουλία, με δεδομένο το μέγεθος της πυρκαγιάς;

Πρέπει να κάνουμε μια ουσιαστική διάκριση. Αλλο οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, που είναι ένα προληπτικό μέτρο και λαμβάνεται πριν αρχίσει να καίγεται η περιοχή, και άλλο διαφυγή, διάσωση, όταν έχει αρχίσει ήδη να καίγεται η περιοχή και πρέπει να διασωθεί ο κόσμος· όπως φαίνεται στις 18.10 ήταν ήδη πολύ αργά και πρακτικά αδύνατο για τη λήψη προληπτικών μέτρων. Στη δεύτερη περίπτωση, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία αλλά και την κοινή λογική, γενικός συντονιστής είναι ο επιχειρησιακά υπεύθυνος του Πυροσβεστικού Σώματος.

Η σχετική εγκύκλιος του Μαΐου, φέτος, είναι σαφής. Ο επιχειρησιακός υπεύθυνος που έχει τη γνώση, την εμπειρία, την κατάλληλη εκπαίδευση, σε συνεργασία με το Κέντρο Επιχειρήσεων που έχει όλα τα μέσα, όπως το Μετεωρολογικό Δελτίο, διαδραστικούς χάρτες, κάμερες, σε πραγματικό χρόνο απεικόνιση της κατάστασης, δηλαδή όλα όσα χρειάζονται για να κρίνει, εισηγείται (αποκλειστική του ευθύνη) αν πρέπει να γίνει ή όχι οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, και καθορίζει την περιοχή, τις πληθυσμιακές ενδείξεις κ.ά., προς απομάκρυνση.

Αν από τα στοιχεία που έχουν δουν ότι αφορά έναν δήμο, εισηγείται απευθείας προς τον δήμαρχο. Αν δει ότι αφορά πάνω από δύο δήμους, εισηγείται απευθείας προς την Περιφέρεια. Τέτοια εισήγηση για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, γραπτή, προφορική, με sms, με φαξ, με mail, δεν έγινε ποτέ σε καμία υπηρεσία της Περιφέρειας Αττικής. Στο ερώτημα γιατί δεν έγινε, δεν μπορώ να ξέρω. Μπορεί, για παράδειγμα, να έκρινε ότι είναι πολύ αργά. Υπάρχουν, όπως μαθαίνω, ερωτήματα.

Μήπως βλέποντας την πρωτοφανή σφοδρότητα εξάπλωσης, φοβήθηκαν ότι θα δημιουργηθεί πανικός με χειρότερα αποτελέσματα; Δεν ξέρω, ούτε είμαι εμπειρογνώμων για να ξέρω. Υποθέτω ότι εκπαιδεύονται για να κρίνουν. Επίσης μια τέτοια σημαντική απόφαση θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας σύντομης διαβούλευσης του επικεφαλής με το Κέντρο Επιχειρήσεων, τον αρχηγό της Πυροσβεστικής και τους άλλους παράγοντες.

Από κει και πέρα, η πολιτική στοχοποίηση δεν είναι κάτι το νέο. Την ξέρουμε από την εποχή του Θουκυδίδη, του Μακιαβέλι, του Τσόρτσιλ. Ομως όταν μετράμε δεκάδες νεκρούς, τότε αυτή είναι σκύλευση. Και δεν μπορούμε να μιλάμε για επίλυση του θέματος με απλή απόδοση ευθυνών, ανάλογα με την κομματική ταυτότητα που φέρουν οι αυτοδιοικητικοί, σε δημάρχους, περιφερειάρχες, όταν κάτι πάει στραβά εξαιτίας αδιαφορίας, αβελτηρίας, αδράνειας.

Ούτε να περιοριζόμαστε σε μια «συγγνώμη» ή στην έκφραση συλλυπητηρίων για τα θύματα, γιατί αυτά δεν αρκούν ό,τι κι αν έχει ψηφίσει κάποιος. Οσοι έχουμε θέση ευθύνης, και μπορεί να αισθανόμαστε αδικημένοι, με την έννοια αυτού που λέγεται στην καθομιλουμένη «μου έτυχε η στραβή στη βάρδιά μου», οφείλουμε να αναλάβουμε ευθύνες. Και αυτό σημαίνει, πέρα από την ανάληψη της ευθύνης και -ενδεχομένως- την τιμωρία, σκληρή δουλειά. Δουλειά με έμπρακτα αποτελέσματα.

Προσωπικά, πέρα από όλα αυτά, και μόνο το γεγονός ότι η τραγωδία αυτή έγινε στα διοικητικά όρια της Αττικής, θα μείνει πάντα χαραγμένο μέσα μου και θα μου προκαλεί πόνο, ανεξάρτητα από τον καταλογισμό ειδικών ευθυνών για κάτι που έγινε ή δεν έγινε. Γι’ αυτό και μου προκαλεί θλίψη το φαινόμενο ορισμένοι πολιτικοί αντίπαλοι, που έχουν βλέψεις για την Περιφέρεια Αττικής, να ζητούν ποινικές ευθύνες, πιστεύοντας ότι η δική τους πολιτική ανεπάρκεια μπορεί να κρυφτεί πίσω από την ποινική δίωξη του αντιπάλου. Λες και οι αρμόδιοι εισαγγελείς ολιγωρούν ή περιμένουν τη δική τους προτροπή για να κάνουν το έργο τους.

• Ποιες είναι οι υποχρεώσεις της Περιφέρειας για την Πολιτική Προστασία και ποιες αυτές των δήμων; Υπάρχει συνεργασία μεταξύ των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης σε αυτόν τον τομέα;

Η Περιφέρεια υποστηρίζει το έργο της Πυροσβεστικής, συγκαλεί τα συντονιστικά όργανα πολιτικής προστασίας. Το θέμα της Πολιτικής Προστασίας πρέπει να είναι πεδίο συντονισμένης δράσης. Και οφείλω εδώ να τονίσω κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό. Οτι δηλαδή οι Περιφέρειες και οι δήμοι λειτουργούν αυτόνομα, οι αρμοδιότητές τους είναι διακριτές και οριζόντιες.

Δεν διατάζει η Περιφέρεια Αττικής τους δήμους. Κάτι που επιβάλλει τη συνεργασία τους, όπως ορθά επισημαίνετε. Διαφορετικά οδηγούμαστε σε αδιέξοδες καταστάσεις που τις πληρώνουν οι πολίτες.

• Θα επικαλεστώ μια πρόσφατη δήλωσή σας: «Οφείλουμε να μην ξαναπερπατήσουμε στους ίδιους δρόμους με αυτούς που δίνουν ραντεβού το καλοκαίρι με φωτιές και τον χειμώνα με πλημμύρες». Πείτε μας πολύ συγκεκριμένα: ποιες ενέργειες απαιτούνται για να μην βαδίσουμε ξανά σε αυτούς τους δρόμους; Ποια «αυγά» χρειάζεται να σπάσουν, όπως έχει πει και ο πρωθυπουργός;

Πριν από ακριβώς έναν χρόνο, μετά από τις φωτιές στον Κάλαμο, κι ενώ ΜΜΕ και ιστοσελίδες με είχαν στοχοποιήσει, σε άρθρο μου στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων με τίτλο «Για να μπει τέλος στη… «νομοτέλεια»», σημείωνα ότι «κοινός στόχος, για τον οποίο εργάζεται συστηματικά η Περιφέρεια Αττικής με πράξεις και προτάσεις, οφείλει να είναι η έξοδος από τον φαύλο κύκλο της καταδικαστικής για τους πολίτες και το περιβάλλον δήθεν «νομοτέλειας» – του χειμώνα ή του καλοκαιριού, των χιονοπτώσεων ή των δασικών πυρκαγιών».

Και κατέθετα συγκεκριμένα έξι προτάσεις. Κατόπιν ακολούθησαν «ραντεβού» με σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές. Θέλω λοιπόν να πω μερικά αυτονόητα πράγματα που όμως τα ξεχνάμε. Πρώτον, πρέπει κάποια στιγμή να πάψει το τσουβάλιασμα εκείνων που δίνουν με αυτοθυσία τη μάχη κατά της φωτιάς, εκείνων που επιχειρούν στο πεδίο με αυταπάρνηση, εκείνων που με κίνδυνο της ζωής τους σώζουν ηλικιωμένους και παιδιά, με τις πολιτικές ηγεσίες και τις ηγεσίες των σωμάτων ασφαλείας.

Είναι άδικο και κλονίζει το ηθικό των πυροσβεστών που επιχειρούν. Και για τον λόγο αυτό, εγώ δεν πρόκειται να πάρω τη σκυτάλη της αντίληψης που θέλει τον χαμηλόμισθο πυροσβέστη να καίγεται στο πεδίο της μάχης και κατόπιν η ηγεσία να τον στέλνει ως πρόβατο προς σφαγή, για να κριθεί ξανά θετικά στις επερχόμενες κρίσεις…

Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να πάψει αυτό το μοντέλο των ασύμμετρων ευθυνών. Εξηγούμαι: Οταν υπουργοί, που ευθύνονται για την αλλαγή ενός ανεπαρκούς και αναποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου, δεν κάνουν τίποτε, μένουν στο απυρόβλητο λόγω ασυλίας. Την ώρα της κρίσης όμως, οι πολιτικές, διοικητικές ενίοτε και ποινικές ευθύνες πέφτουν πάνω σε εκείνους που δεν έχουν την αρμοδιότητα της νομοθετικής παρέμβασης και δεν καλύπτονται από ασυλία. Τους αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που γίνονται τα εξιλαστήρια θύματα.

• Η κυβέρνηση, συγκεκριμένα ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ανέλαβε ακέραια, τόνισε, την πολιτική ευθύνη για την τραγωδία. Νωρίτερα, κυβερνητικά στελέχη έλεγαν ότι όλα ήταν καλώς καμωμένα. Ομως, μετά το υπουργικό συμβούλιο της προηγούμενης Παρασκευής βλέπουμε μια αλλαγή πλεύσης στις κυβερνητικές τοποθετήσεις. Πώς σχολιάζετε αυτήν τη μετατόπιση;

Ο πρωθυπουργός ανέλαβε την πολιτική ευθύνη και θα πράξει αναλόγως όταν έλθει η ώρα. Αν κάποιοι προσπάθησαν να τον παραπλανήσουν ή να εξωραΐσουν καταστάσεις, είμαι σίγουρη ότι την ώρα που πρέπει θα πάρουν την απάντησή τους.

Το κρίσιμο στοίχημα τώρα είναι να προχωρήσουμε στο θέμα των αυθαιρέτων και των κατεδαφίσεων. Ψηφίστηκε στη Βουλή τροπολογία μέτρων που έπρεπε να είχαν προωθηθεί εδώ και δεκαετίες. Τώρα πρέπει να εφαρμοστούν. Το θέμα των αυθαιρέτων είναι μια μακρά και αμαρτωλή ιστορία πολυεπίπεδης διαπλοκής. Ας μην ξεχνάμε και την υπόθεση της «Ρικομέξ» και τους νεκρούς της. Οι πολίτες κρίνουν από τις πράξεις. Οχι από τα λόγια. Αυτό είναι σήμερα το χρέος όλων μας.

Η Περιφέρεια Αττικής, παίρνοντας υπόψη της την κρίση χρέους και δημοκρατίας, έχει δώσει δείγμα γραφής. Εδώ και τέσσερα χρόνια, δεν περιοριστήκαμε στα στενά όρια του Καλλικράτη και μεριμνήσαμε για την προστασία και τον εξοπλισμό των πυροσβεστικών και αστυνομικών δυνάμεων.

Συγκεκριμένα χρηματοδοτήσαμε με 5 εκατομμύρια ευρώ την προμήθεια 35 νέων πυροσβεστικών οχημάτων, με 8,5 εκατομμύρια την αγορά μηχανημάτων και εξοπλισμού για την αντιμετώπιση και πρόληψη φυσικών καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και με 5 εκατομμύρια την ενίσχυση της Ελληνικής Αστυνομίας. Για να μην οδηγούνται γυμνοί, χωρίς τον απαραίτητο οπλισμό, στη μάχη εκείνοι που με κίνδυνο της ζωής τους τη δίνουν από την πρώτη γραμμή. Είναι το ελάχιστο. Αλλά και το απαραίτητο.

Πηγή: efsyn.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Άδ. Γεωργιάδης στις Αντιπαραθέσεις: Χαιρετίζω την παραίτηση Τόσκα

Ευαγγελισμός: Πέθανε η μητέρα του 6 μηνών βρέφους που είχε χάσει τη ζωή του στην Ανατολική Αττική

Συγκλονίζει ιατροδικαστής: Εξαϋλώθηκαν στο μοιραίο οικόπεδο – Πάνω από 200 βαθμούς οι θερμοκρασίες