Με τυπικά γενναιόδωρα κριτήρια υπαγωγής σε καθεστώς προστασίας, αλλά ουσιαστικά με πολύ αυστηρούς “κόφτες”, θα απολαμβάνουν πλέον ειδική αντιμετώπιση οι υπερχρεωμένοι, αλλά αδύναμοι να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, δανειολήπτες.
Το παλαιό πλαίσιο προστασίας του νόμου Κατσέλη που εξέπνευσε στις 28 Φεβρουαρίου, δίνει τη θέση του σε ένα πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας και των αδύναμων οφειλετών, το οποίο αναμένεται να εξειδικευτεί περαιτέρω, με έναν ενιαίο, νέο νόμο για την πτώχευση φυσικών προσώπων, τον οποίο κυβέρνηση και τράπεζες θα ξεκινήσουν να επεξεργάζονται άμεσα ώστε να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή στα τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του “Κ”, ο νέος νόμος θα ασφαλίζει και την τελευταία χαραμάδα εισόδου στρατηγικών κακοπληρωτών σε καθεστώς προστασίας, αντιμετωπίζοντας κυρίως περιπτώσεις δανειοληπτών που έχουν υποβάλει αίτηση με το παλαιό καθεστώς του νόμου Κατσέλη και παραμένει ακόμη εκκρεμής. Με τον νόμο που θα προβλέπει την πτώχευση ιδιωτών, εφόσον ο αιτών την προστασία έχει κριθεί μη επιλέξιμος από την ηλεκτρονική πλατφόρμα και στρέφεται στα δικαστήρια για να εξασφαλίσει προστασία, θα πρέπει να προβεί ο ίδιος σε συγκεκριμένες νομικές ενέργειες για να πείσει τους δικαστές ότι δικαιούται προστασία και κινδυνεύει από τη μη χορήγησή της.
Ο νέος νόμος θα διευρύνει σε τεχνικές λεπτομέρειες εφαρμογής το, ουσιαστικά μεταβατικό, προστατευτικό πλαίσιο για την πρώτη κατοικία, το οποίο συμφωνήθηκε μεταξύ κυβέρνησης – τραπεζών και εστάλη στους “θεσμούς” αργά την Τετάρτη το βράδυ. Πρόκειται για το σκέλος του πρώην νόμου Κατσέλη (άρθρο 9 του ν. 3869/2010) που αφορά την προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμό και το οποίο έχει τυπικά ισχύ από χθες αλλά ουσιαστικά λίγο πριν από το Πάσχα, όταν εκτιμάται ότι η ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους θα είναι έτοιμη να δεχτεί τις πρώτες αιτήσεις δανειοληπτών.
Οι πληροφορίες από αξιωματούχο της κυβέρνησης σχετικά με τον χρόνο κατάθεσης και ψήφισης του πλαισίου προστασίας που αποφασίστηκε την εβδομάδα αυτή για να διαδεχθεί τον νόμο Κατσέλη, αναφέρουν ότι στόχος είναι το σχέδιο νόμου να κατατεθεί στη Βουλή τη Δευτέρα ή την Τρίτη και να ψηφιστεί στις 7 Μαρτίου. Σε αυτό το σενάριο ενδεχομένως να μπορεί να ληφθεί πλήρης απόφαση από το Eurogroup της 11ης Μαρτίου για το ελληνικό ζήτημα. Σε διαφορετική περίπτωση, ενδεχομένως η ψήφιση του σχεδίου νόμου να μεταφερθεί λίγες ημέρες αργότερα, έχοντας πάντως αναδρομική ισχύ ούτως ώστε να καλύπτει την περίοδο την 1η Μαρτίου, οπότε δεν υφίσταται προστασία από τον πρώην νόμο Κατσέλη. Το σχέδιο νόμου πιθανότατα θα κατατεθεί στη Βουλή με τη μορφή του επείγοντος, ούτως ώστε να υπάρχει κάποιος χρόνος για συζήτηση. Σημειώνεται ότι το δημοσιονομικό κόστος για το νέο πλαίσιο προστασίας θα είναι φέτος λίγο πάνω από 200 εκατ. ευρώ, ενώ το 2020 θα είναι υψηλότερο.
Τα νέα κριτήρια
Με το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας, εκτιμάται ότι περίπου 300.000 νοικοκυριά με μη εξυπηρετούμενο στεγαστικό δάνειο και επαγγελματίες/επιχειρηματίες με δάνειο που έχει ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία, θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής.
O νέος “νόμος Κατσέλη” θα παρέχει προστασία στους δανειολήπτες με δυο βασικά κριτήρια: το ύψος του συνολικού δανεισμού τους και την αντικειμενική αξία του ακινήτου που συνιστά την πρώτη κατοικία. Ειδικότερα, για υπαγωγή στο νέο προστατευτικό πλαίσιο, τα βασικά κριτήρια θα είναι ύψος δανεισμού του οφειλέτη έως 130.000 ευρώ (σύνολο δανείων με εξασφάλιση την πρώτη κατοικία) και αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας του έως 250.000 ευρώ. Παράλληλα, θα ισχύουν εισοδηματικά κριτήρια, με το ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα για τον άγαμο να διαμορφώνεται στα 12.500 ευρώ και για το ζευγάρι στα 21.000 ευρώ, προσαυξανόμενο κατά 5.000 για κάθε παιδί μέχρι τα τρία (δηλ. συνολική ανώτατη κάλυψη στα 36.000 ευρώ).
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των αδύναμων δανειοληπτών προβλέπει και επιδότηση της μηνιαίας δόσης, όπως αυτή θα διαμορφώνεται κατόπιν του “κουρέματος” και της ρύθμισης της αρχικής οφειλής που θα λαμβάνει ο δανειολήπτης από την τράπεζα. Το ύψος της επιδότησης θα κρίνεται από τα συνολικά οικονομικά και περιουσιακά δεδομένα του δανειολήπτη, τα οποία θα επανεξετάζονται ανά τριετία.
H διάρκεια ισχύος του νόμου θα είναι πενταετής για ανέργους και ΑΜΕΑ
Κομβική για την εφαρμογή του νέου νόμου προστασίας αδύναμων δανειοληπτών θα είναι η λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών φυσικών προσώπων. Η πλατφόρμα εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμη να ξεκινήσει στα μέσα Απριλίου.
Η ρύθμιση της οφειλής του δανειολήπτη θα περιλαμβάνει “κούρεμα”, επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής μέχρι 25 έτη, επιτόκιο euribor τριμήνου συν περιθώριο 2% και κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης.
“Κλειδί” των νέων ρυθμίσεων θα είναι το “κούρεμα” της αρχικής οφειλής. Σε αντίθεση με την αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας, η οποία θα καθορίζει μαζί με τον συνολικό δανεισμό του δανειολήπτη, το δικαίωμα υποβολής ένταξης στο νέο καθεστώς προστασίας, η εμπορική αξία της πρώτης κατοικίας θα είναι αυτή που θα καθορίζει το “κούρεμα” του δανείου.
Το “κούρεμα” θα γίνεται στη βάση της σχέσης της υπολειπόμενης οφειλής με την εμπορική αξία του ακινήτου, δηλαδή την αξία με την οποία το έχει εκτιμήσει η τράπεζα στα βιβλία της. Η σχέση αυτή πρέπει να διαμορφώνει μια ποσοστιαία αναλογία 120%, με το υπόλοιπο του δανείου να υπερβαίνει την αξία του ακινήτου. Το “κούρεμα” θα γίνεται στο ποσό της διαφοράς των δύο.
Έτσι, για παράδειγμα, εάν το υπόλοιπο του δανείου ανέρχεται σε 130.000 ευρώ και η αξία του ακινήτου είναι 100.000 ευρώ, θα “κουρεύονται” από το δάνειο 10.000 ευρώ, ώστε να διαμορφώνεται η αναλογία LTV (loan to value, αξία δανείου προς αξίας ακινήτου) στο 120% και ο δανειολήπτης να έχει να αποπληρώσει δάνειο 120.000 ευρώ.
Αιτήσεις έως 28/2/2019
Το νέο πλαίσιο προστασίας των αδύναμων δανειοληπτών ισχύει για όσους υποβάλλουν αίτηση υπαγωγής μετά την 1η Μαρτίου 2019. Όσοι έχουν υποβάλει αίτηση μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου, θα ρυθμίσουν τα δάνειά τους με το παλαιό καθεστώς που προβλέπει προσφυγή στα δικαστήρια.
Συγκεκριμένα, οι διατάξεις του “νόμου Σταθάκη” (του αναθεωρημένου ν. 3869/2010 ή “νόμου Κατσέλη”) που ισχύουν από 1ης Ιανουαρίου 2016 έως την 28η Φεβρουαρίου 2019, ορίζουν ότι ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει στο δικαστήριο αίτηση και σχέδιο διευθέτησης οφειλών, ζητώντας να εξαιρεθεί από την εκποίηση κύρια κατοικία με ή χωρίς προσημείωση ή υποθήκη, αν ισχύουν οι εξής προϋποθέσεις:
α) Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ για έναν ενήλικα (ποσό που προσαυξάνεται ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη σε 220.000 για ζευγάρι, 240.000 για οικογένεια με 1 τέκνο, 260.000 για οικογένεια με δύο τέκνα και 280.000 για οικογένεια με τρία τέκνα), και
β) το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70%, δηλαδή κυμαίνεται μεταξύ 13.906 ευρώ και 40.800 ευρώ ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση (οικογενειακό εισόδημα ενήλικα: 13.906 ευρώ, ζευγάρι: 23.659 ευρώ και κάθε παιδί: 5.714 ευρώ), τότε αναδιαρθρώνονται τα δάνεια με βάση τις δυνατότητες αποπληρωμής και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του οφειλέτη και του προσφέρεται πλήρης δικαστική κάλυψη.
Εφόσον συντρέχουν κάποιες πρόσθετες προϋποθέσεις, το Δημόσιο καλύπτει ως και το 95% των μηνιαίων καταβολών επί τριετία. Συγκεκριμένα:
– Η αντικειμενική αξία κύριας κατοικίας κυμαίνεται μεταξύ 120.000 και 220.000 ευρώ, προσαυξημένη ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη (ένας ενήλικας: 120.000 ευρώ, ζευγάρι: 160.000 ευρώ και 20.000 ανά τέκνο).
– Το ετήσιο εισόδημα δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, δηλαδή κυμαίνεται από 8.180 έως 24.000 ευρώ (άγαμος: 8.180 ευρώ, ζευγάρι: 13.917 ευρώ και κάθε παιδί: 3.361 ευρώ).
Με βάση αυτές τις διατάξεις, η περίοδος αποπληρωμής δύναται να επιμηκυνθεί έως 35 έτη και η συνολική οφειλή να προσαρμοστεί στα επίπεδα της μειωμένης εμπορικής αξίας της κύριας κατοικίας του. Για όλες τις κατηγορίες προβλέπεται η δόση να υπολογίζεται εκ νέου, με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου (το χρέος μειώνεται μέχρι την εμπορική αξία του ακινήτου) και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η προοπτική διαγραφής των οφειλών κατά το ποσοστό της μείωσης της εμπορικής αξίας των κατοικιών και η έως 35 χρόνια παράταση της αποπληρωμής του υπολοίπου, με βάση τις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής.
Με το παλαιό σύστημα, προσφεύγοντας δηλαδή στα δικαστήρια, θα μπορούν να διευθετήσουν τις οφειλές τους και όσοι δανειολήπτες δεν καταλήξουν σε συμφωνία ρύθμισης με τις τράπεζες με βάση τη διαδικασία του επικείμενου νέου νόμου.
Οι εκκρεμείς υποθέσεις
Πάντως, η επιλογή της δικαστικής οδού δεν είναι μονόδρομος για όσους έχουν ήδη αιτηθεί προστασία με τον νόμο Κατσέλη, έχοντας υποβάλει αίτηση μέχρι τις 28/2/2019. Οι τελευταίες τροποποιήσεις στο σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί προς ψήφιση προβλέπουν δυνατότητα παραίτησης του δανειολήπτη από τον νόμο Κατσέλη και υποβολή αίτησης προστασίας με το νέο καθεστώς. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει η επιλεξιμότητά του για παροχή προστασίας να αξιολογηθεί από την ηλεκτρονική πλατφόρμα. Και εάν αυτός δεν κριθεί επιλέξιμος, τότε δεν θα μπορεί να έχει προστασία της πρώτης κατοικίας του από πλειστηριασμό.
Οι πληροφορίες του “Κ” αναφέρουν ειδικότερα ότι οι τράπεζες έχουν ζητήσει να δημιουργήσουν δική τους πλατφόρμα που θα έχει πρόσβαση στα στοιχεία του Taxis και στην οποία θα μπορούν να συνδέονται για να διασταυρώσουν τα δεδομένα αιτούντων, οι οποίοι αναμένουν δικάσιμο της υπόθεσής τους μετά από χρόνια. Έτσι, θα μπορούν να προελέγχουν την επιλεξιμότητα αυτών για παροχή καθεστώτος προστασίας.
Το θέμα των εκκρεμών αιτήσεων του νόμου Κατσέλη ήταν και το σημείο αιχμής στις διαπραγματεύσεις των τραπεζών με την κυβέρνηση για το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας. Σοβαρές ανησυχίες για τον χειρισμό των υποθέσεων αυτών εξέφραζαν και οι “θεσμοί”, θεωρώντας τις υποθέσεις αυτές “φωλιά στρατηγικών κακοπληρωτών”. Χαρακτηριστικά η Κομισιόν, στην έκθεσή της για την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας, σημείωνε ότι η αναμενόμενη λήξη της προστασίας της πρώτης κατοικίας με τον νόμο Κατσέλη στο τέλος Δεκεμβρίου 2018 και η αναμονή νέου συστήματος προστασίας των οφειλετών, οδήγησε σε απότομη αύξηση των νέων αιτήσεων για παροχή καθεστώτος προστασίας κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2018. Οι νέες αιτήσεις για παροχή προστασίας αυξήθηκαν κατά 112% το τέταρτο τρίμηνο του 2018 βάσει προκαταρκτικών στοιχείων σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (11.455 νέες αιτήσεις το τέταρτο τρίμηνο του 2018 έναντι 5.412 κατά το τρίτο τρίμηνο), ενώ η κατάσταση λογικά επιδεινώθηκε περαιτέρω στο διάστημα μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 2019.
Κατόπιν των ενστάσεων “θεσμών” και τραπεζών, αποφασίστηκε όλες οι εκκρεμείς υποθέσεις (δηλαδή όσες δεν έχουν πάρει δικάσιμο και οι οποίες υπολογίζονται από τις τράπεζες σε 20.000) να προελεγχθούν για το εάν πληρούν τα κριτήρια προστασίας της πρώτης κατοικίας από την ηλεκτρονική πλατφόρμα, έτσι ώστε να μη φτάνουν στα δικαστήρια εφόσον δεν πληρούν τα κριτήρια.
Σημειώνεται ότι έμποροι και επιτηδευματίες που είχαν υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη και είχε απορριφθεί από το δικαστήριο λόγω ιδιότητας (ο νόμος προέβλεπε δυνατότητα υπαγωγής μόνο σε φυσικά πρόσωπα χωρίς εμπορική ιδιότητα), θα μπορούν να υποβάλουν εκ νέου αίτηση υπαγωγής με το νέο πλαίσιο, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Οι δανειολήπτες που θα κρίνονται μη επιλέξιμοι από την ηλεκτρονική πλατφόρμα γιατί δεν θα πληρούν τα κριτήρια ένταξης στο νέο πλαίσιο προστασίας, θα μπορούν να προσφύγουν στο δικαστήριο με αίτημα την παροχή προστασίας. Ωστόσο, δεν θα προστατεύονται από τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας τους.
Μέσω πλατφόρμας, με αλγόριθμο, θα καθορίζεται αυτόματα και το ποσοστό της επιδότησης που θα μπορεί να λάβει ο δανειολήπτης. Το ύψος της επιδότησης θα κρίνουν τα εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη και αυτή θα μπορεί να είναι από σχεδόν μηδενική έως και στο 80% της μηνιαίας δόσης. Το ποσό της επιδότησης θα κατατίθεται κάθε μήνα από το δημόσιο στο λογαριασμό του δανείου και στην περίπτωση που είτε ο δανειολήπτης, είτε το Δημόσιο δεν πληρώσει το μερίδιό του για 9 μήνες, η ρύθμιση θα παύει να ισχύει.
Της Νένας Μαλλιάρα
Πηγή: capital.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ομοφωνία Κυβέρνησης και Τραπεζιτών για την προστασία της πρώτης κατοικίας
