Εντυπωσιάζουν τα στοιχεία που παρουσίασαν για την ανασκαφή σε μεγάλο θολωτό τάφο, έναν από τους μεγαλύτερους που έχουν ανασκαφεί στη Μεσσηνία, στο χωριό Ψάρι του Δήμου Οιχαλίας, ο δρ. Σταμάτιος Φριτζίλας, προϊστάμενος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και η αρχαιολόγος-μουσειολόγος της Υπηρεσίας, Κατερίνα Τζαμουράνη. Η παρουσίαση έγινε κατά τη Γ’ Επιστημονική Συνάντηση με τίτλο “Το αρχαιολογικό έργο στην Πελοπόννησο”, που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα στις αρχές Ιουνίου 2021. Στην ίδια περιοχή, στη θέση “Μετσίκι”, υπάρχει ένας ακόμη μεγάλος θολωτός τάφος, ο οποίος έχει ανασκαφεί στο παρελθόν.
Η Kalamata Journal είχε την ευκαιρία να μιλήσει με τον κ. Φριτζίλα μετά την παρουσίαση των πρώτων συμπερασμάτων από την ανασκαφή. Όπως σημείωσε, στον τάφο 2, που ανέσκαψε, είχαν ταφεί, κατά την περίοδο 1600-1400 π.Χ., ένας ή δύο πολεμιστές, που η αρχιτεκτονική και τα ευρήματα του μνημείου δείχνουν ότι ήταν μέλη ηγεμονικού οίκου της περιοχής της αρχαίας Άνω Μεσσηνίας…
Η θέση “Μετσίκι” βρίσκεται σε ύψωμα μεταξύ του Ψαρίου και του Πάνω Ψαρίου, σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο και σε σημείο σχετικά δυσπρόσιτο λόγω του ανάγλυφου του εδάφους.
Όπως μας είπε ο αρχαιολόγος, στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 ο καταγόμενος από την περιοχή, Γιώργος Παπαγεωργίου, υπέδειξε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία την ύπαρξη των τάφων και ακολούθησε η ανασκαφή του πρώτου. Για τη συμβολή του ο Γιώργος Παπαγεωργίου τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Το μεγάλο πρόβλημα ήταν, σημείωσε ο κ. Φριτζίλας, ότι είχαν γίνει αλλεπάλληλες απόπειρες λαθρανασκαφής και το μνημείο βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο. Έτσι λοιπόν, η Αρχαιολογική Υπηρεσία Μεσσηνίας αποφάσισε τη διενέργεια της ανασκαφικής έρευνας στον τάφο 2, η οποία πραγματοποιήθηκε σε τρεις περιόδους των τριών μηνών περίπου, το 2018, 2019, 2020. Η έρευνα έχει πλέον φτάσει σε τελικό στάδιο, ανέφερε ο αρχαιολόγος, χωρίς όμως να έχει ολοκληρωθεί.
Η ανασκαφή ήταν πάρα πολύ δύσκολη και χρειαζόταν πολύ μεγάλη προσοχή. Δύσκολη γιατί οι εργασίες έγιναν με τα χέρια, δεν υπήρχε δυνατότητα χρησιμοποίησης μηχανημάτων. Με τα χέρια λοιπόν μεταφέρθηκε ο τεράστιος όγκος από το υλικό του θόλου, ο οποίος έχει καταρρεύσει, ενώ όταν ο αρχαιολογος με τους συνεργάτες του έφτασαν στο δάπεδο του τάφου έκαναν την έρευνά τους με τη μέγιστη προσοχή.
Είναι από τους μεγαλύτερους θολωτούς τάφους που έχουν ανασκαφεί στη Μεσσηνία, είπε ο κ. Φριτζίλας και χαρακτηριστικά σημείωσε ότι η διάμετρός του ανέρχεται σε περίπου εννιά μέτρα! Η αρχιτεκτονική και το χτίσιμο εντυπωσιάζουν.
Σε ό,τι αφορά τα ευρήματα, στην περίληψη της παρουσίασης που έκανε ο κ. Φριτζίλας σημειώνεται ότι “στο δάπεδό του βρέθηκαν ανθρώπινα οστά με διάφορα κτερίσματα. Πρόκειται για αγγεία καθημερινής χρήσης και λίθινα εργαλεία, όπως λεπίδες από οψιανό και πυριτόλιθο, αλλά και αντικείμενα που άνηκαν προφανώς στον οπλισμό νεκρών πολεμιστών, όπως εγχειρίδιο, ξίφος, αιχμές βελών από χαλκό ή πυριτόλιθο και κατεργασμένους χαύλιους κάπρου, προφανώς από οδοντόφρακτα κράνη. Όσα κτερίσματα είχαν απομείνει στον τάφο, φανέρωσαν ότι οι νεκροί συνοδεύονταν και από τμήματα αγγείων με γραπτή διακόσμηση, σφραγιδολίθους, χάντρες, ψήφους από περιδέραια, περόνες και χρυσά επιρράμματα που κοσμούσαν τα ενδύματα των νεκρών”.
Σημειώνεται ότι από τον πρώτο τάφο, που έχει ανασκαφεί στο παρελθόν, ένα αγγείο που βρέθηκε εκτίθεται σε προθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσσηνίας, στο Ιστορικό Κέντρο Καλαμάτας.
Επίσης στην περίληψη της παρουσίασης ο κ. Φριτζίλας σημειώνει ότι “η μνημειακή αρχιτεκτονική και το ενδιαφέρον περιεχόμενό του δηλώνουν ότι ο τάφος ανήκε σε εξέχοντα πρόσωπα της μυκηναϊκής περιόδου και επιπλέον μας παρέχει στοιχεία για την ανθρώπινη ζωή στην περιοχή. Σημαντική επίσης ήταν η εύρεση και κτερισμάτων μεταγενέστερων εποχών. Τα ευρήματα αυτά αποτελούν ένδειξη χρήσης του τάφου και σε μεταγενέστερες εποχές και απόδοσης τιμών σε προγόνους ενός ένδοξου παρελθόντος. Ο ανωτέρω μυκηναϊκός θολωτός τάφος πρέπει να άνηκε σε ηγεμονικό οίκο στην επικράτεια της μεσσηνιακής Οιχαλίας. Βρίσκεται σε επιβλητικό ύψωμα στον άνω ρου των αρχαίων ποταμών Λευκασίας και Άμφιτου. Η πλατιά πεδιάδα που απλώνεται στους νότιους πρόποδες του όρους Τετράζι ήταν η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή στους μυκηναϊκούς χρόνους μετά την Πυλία”.
Στην ερώτησή μας αν η ανασκαφή στο Ψάρι ήταν από τις πιο σημαντικές που έχει κάνει, ο κ. Φριτζίλας μας απάντησε ότι κάθε ανασκαφή είναι μοναδική και ανεπανάληπτη, πρόσθεσε όμως ότι η συγκεκριμένη ήταν ένα εγχείρημα που απαίτησε πολύ χρόνο, κόπο και προσοχή.
