Η «Μύρτις», το 11χρονο κορίτσι που πέθανε στον μεγάλο λοιμό των Αθηνών τον 5ο αι. π.Χ. και το πρόσωπό της αναπλάστηκε από την ερευνητική ομάδα του καθηγητή Μανώλη Παπαγρηγοράκη, εντάσσεται στα Νέα Προγράμματα Σπουδών. Εννέα χρόνια μετά τη συμπερίληψή της στα σχολικά βιβλία της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, ήρθε η ώρα να την ανακαλύψουν οι μαθητές και οι μαθήτριες της χώρας μας.
«Πράγματι, η “Μύρτις” εντάχθηκε ως αναφορά και θέμα ενδεικτικών δραστηριοτήτων στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών (ΝΠΣ) για το μάθημα της Ιστορίας στην Δ΄ Δημοτικού και στην Α΄ Γυμνασίου. Στα ΝΠΣ το μάθημα της Ιστορίας στοχεύει στην καλλιέργεια και ανάπτυξη της ιστορικής και κριτικής σκέψης, με τη διδασκαλία να εξελίσσεται έχοντας ως επίκεντρο τον/την μαθητή/τρια», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αναστάσιος Εμβαλωτής, αντιπρόεδρος του ΔΣ του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο Παιδαγωγικό Τμήμα. Και συνεχίζει: «Αξιοποιώντας τεχνικές διερευνητικής μάθησης, πολυμορφικό και πολυτροπικό υλικό, καθώς και τις δυνατότητες των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών, το κέντρο βάρους του μαθήματος μετατοπίζεται από την αποστήθιση σε ενεργητικές τεχνικές μάθησης. Οι μαθητές/τριες, με αφορμή πρόσωπα και γεγονότα, αξιοποιώντας πηγές και τεκμήρια, ασκούνται στην ανάπτυξη βασικών και ήπιων δεξιοτήτων και στην παραγωγή ιστορικού λόγου. Η Μύρτις είναι μια εξαιρετική ευκαιρία προκειμένου, μέσω διαθεματικών προσεγγίσεων, να γνωρίζουν την Ιστορία (και όχι μόνο) μέσα από την ιστορία της», πληροφορεί ο καθηγητής.
Η επαφή με τη Μύρτιδα στα σχολικά βιβλία γίνεται με αφορμή τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και τον λοιμό στην Αθήνα το 430-426 π.Χ. Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Α. Εμβαλωτής, «η ιστορία ξεκινά με την ανακάλυψη, ανάμεσα στα σκελετικά ευρήματα μιας ομαδικής ταφής θυμάτων του λοιμού πλησίον του Κεραμεικού, ενός παιδικού κρανίου και την ιδέα ανάπλασης του προσώπου από την επιστημονική ομάδα του καθηγητή Μανώλη Παπαγρηγοράκη. Οι μαθητές/μαθήτριες, με αφετηρία τη Μύρτιδα και τη βοήθεια των εκπαιδευτικών, ειδικών που μπορούν να προσκληθούν για να συζητήσουν μαζί τους, καθώς και ψηφιακού υλικού που είναι διαθέσιμο σε αποθετήρια και τον παγκόσμιο ιστό, είναι σε θέση να ανασυνθέσουν όχι μόνο την ιστορικότητα της εποχής και τα γεγονότα του λοιμού (σε μια περίοδο που η υγειονομική κρίση της COVID-19 κυριαρχεί την επικαιρότητα και την καθημερινότητά μας), αλλά να έρθουν επίσης σε επαφή, ενδεικτικά και ανάλογα με την ηλικία τους, με θέματα μηχανικής, γενετικής, ανατομίας, φυσιολογίας, βιοχημείας, διατροφής και οικονομίας, αλλά και διεθνούς πολιτικής, καθώς η Μύρτιδα είναι ψηφιακή πρέσβειρα του ΟΗΕ».
Για τον κ. Εμβαλωτή, η Μύρτις αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορούν να αναδειχθούν συγχρόνως πολλά πράγματα. «Μπορεί να αναδείξει τις δυνατότητες του εξαιρετικού δυναμικού της σχολικής (και όχι μόνο) κοινότητας, τις ψηφιακές δυνατότητες που είναι διαθέσιμες και πρέπει να αξιοποιηθούν, να πλαισιώσει δράσεις ενίσχυσης του επιστημονικού εγγραμματισμού των μαθητών (μια κρίσιμη διάσταση των πολιτικών για την εκπαίδευση διεθνώς), αλλά και της ιστορικής γνώσης. Η Μύρτις είναι μια ευκαιρία να σηματοδοτήσουμε την (ανα)μόρφωση/ανάπλαση του τοπίου/προσώπου της εκπαίδευσης, στην προοπτική μετάβασης σε μια νέα εποχή…», τονίζει.
Σε αυτή τη μετάβαση συμβάλλει καταλυτικά το τρισδιάστατο διαδραστικό περιεχόμενο, που έχει δημιουργήσει η ερευνητική ομάδα και θα προσφέρεται μέσα από μία διαδικτυακή πλατφόρμα ψηφιακής διήγησης. Ο Σοφοκλής Σωτηρίου, υπεύθυνος Έρευνας και Ανάπτυξης της Ελληνογερμανικής Αγωγής και μέλος της ομάδας της Μύρτιδας για τα ερευνητικά – εκπαιδευτικά προγράμματα, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Η Μύρτις θα παρουσιάζει την Αθήνα της εποχής της αλλά και θα αλληλεπιδρά χάρη στην τεχνολογία με τους μαθητές διερευνώντας τις διαφορετικές θεματικές επιλογές τους. Στόχος μας είναι -μέσω της τεχνολογίας- να παρουσιάσουμε μία πρόταση για το πώς μπορούμε να δώσουμε ζωή στα καινούργια σχολικά βιβλία. Έτσι το περιεχόμενο θα παρουσιάζεται και μέσω εφαρμογών επαυξημένης πραγματικότητας που θα ενεργοποιούνται όταν οι μαθητές ‘σκανάρουν’ την εικόνα της στο σχολικό βιβλίο, αποκτώντας αυτόματα πρόσβαση σε αυτό είτε βρίσκονται στο σχολείο είτε στο σπίτι τους είτε, για παράδειγμα, στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού».
Η Μύρτις έχει υπάρξει «Φίλη της Χιλιετίας» από τον ΟΗΕ, γραμματόσημο από τα ΕΛΤΑ, συλλεκτικό νόμισμα από την Τράπεζα της Ελλάδος, πρωταγωνίστρια σε κινούμενα σχέδια, έμπνευση για ζωγράφους, γλύπτες και συγγραφείς, αλλά και για διδακτορικές εργασίες. Συμπεριελήφθη, επίσης, σε σχολικά βιβλία της αλλοδαπής, γεγονός που έκανε τον δημιουργό της, καθηγητή ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μανώλη Παπαγρηγοράκη, ιδιαίτερα περήφανο. «Όταν τον Ιανουάριο του 2012 έλαβα ένα email από το Cambridge University Press για την έκδοση των σχολικών βιβλίων της Αυστραλίας, με το οποίο μου ζητούσαν την άδεια να δημοσιεύσουν στα βιβλία της ιστορίας του Γυμνασίου τη Μύρτιδα και τα αποτελέσματα για τον αιτιολογικό παράγοντα του Λοιμού των Αθηνών, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Να διδάσκεται η μεθοδολογία της επιστημονικής μας εργασίας για διερεύνηση ιστορικών μυστήριων, όπως είναι ο Λοιμός των Αθηνών και η ανάπλαση της Μύρτιδας, στα βιβλία της Ιστορίας της Α’ Γυμνασίου της Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας, αποτελούσε τεράστια τιμή στην πατρίδα μου, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην επιστημονική μου ομάδα», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μ. Παπαγρηγοράκης.
Και συμπληρώνει: «Αυτά, βέβαια, είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι στενάχωρη γιατί το Υπουργείο Παιδείας δεν ασχολήθηκε με το θέμα αυτό έως σήμερα, αν και ενημέρωνα τους αρμόδιους όλα αυτά τα χρόνια. Σήμερα, ευτυχώς που υπάρχουν φωτισμένοι παιδαγωγοί που ενστερνίστηκαν αμέσως τα αποτελέσματα της επιστημονικής μας εργασίας και έφεραν τη Μύρτιδα και την έρευνάς μας για τον αιτιολογικό παράγοντα του μεγάλου Λοιμού των Αθηνών κοντά στους μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Και αναφέρομαι στον καθηγητή του Παιδαγωγικού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κύριο Αθανάσιο Εμβαλωτή», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τον οποίο ευχαριστεί, όπως και τον καθηγητή Σοφοκλή Σωτηρίου και τον διδάκτορα Δημήτρη Δημητριάδη για «το όμορφο αυτό ταξίδι: Να βρεθεί η Μύρτις παρέα με τα Ελληνόπουλα μέσα στις σχολικές τάξεις».
Τέλος, μας παραθέτει κάτι που έγραψε στη διδακτορική του διατριβή ο Δημήτρης Δημητριάδης, ο οποίος αγκάλιασε τη Μύρτιδα: «Έψαχνα έναν συνδετικό κρίκο που ενώνει τις ζωές των μαθητών με την κλασική περίοδο. Η Μύρτις ενώνει διαφορετικούς κόσμους και η παγκόσμια διάστασή της, που ξεκινάει και καταλήγει στην έννοια της μορφής, φαίνεται από την ερώτηση μιας μαθήτριας: ‘…γιατί είναι τόσο άσχημη η Μύρτις;’ αλλά και η απάντηση που έδωσε στην ερώτηση της: “Δεν είναι άσχημη. Είναι διαφορετική”».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ