Η αντιπολίτευση έκανε λόγο για αποτελέσματα που προκαλούν σοκ και δέος. Η αγορά αντέδρασε σπασμωδικά, με τις απώλειες της μετοχής να φτάνουν έως και το 30%. Η κυβέρνηση, η οποία υπό το βάρος του πολιτικού κόστους έβαλε μπλόκο στις προσπάθειες για εξυγίανση της εταιρείας, κάνει λόγο για κινδυνολογία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει τα σχέδια επί χάρτου στα οποία έβαλε την υπογραφή της για βίαιο και άτακτο άνοιγμα της αγοράς να εξελίσσονται σε θρυαλλίδα για την αγορά ενέργειας. Οι ζημιές ύψους 542 εκατ. ευρώ που ανακοίνωσε η ΔΕΗ για το 2018 αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου μιας σειράς από επιλογές και αποφάσεις των τελευταίων ετών που επιβάρυναν την άλλοτε κραταιά δημόσια επιχείρηση και την έχουν φέρει σήμερα σε εξαιρετικά δυσχερή θέση. Τόσο δυσχερή ώστε ο ορκωτός ελεγκτής ΕΥ να επισημαίνει την ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας που σχετίζεται με τη συνέχιση της δραστηριότητας της επιχείρησης.
Η αναφορά της ΕΥ διαλύει τις ψευδαισθήσεις και θέτει την κυβέρνηση προ των ευθυνών της, να επιτρέψει στη διοίκηση της ΔΕΗ την εφαρμογή του επιχειρησιακού πλάνου που περιλαμβάνει μια σειρά από δύσκολες όσο και επώδυνες, πλην αναγκαίες, αποφάσεις για να διασφαλιστεί η μεσομακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της επιχείρησης.
Αντ’ αυτού τόσο η κυβέρνηση όσο και η Κομισιόν, που υποτίθεται ότι έχει υπό στενή εποπτεία τον ενεργειακό τομέα της χώρας και τη ΔΕΗ, περί άλλα τυρβάζουν.
Η μεν κυβέρνηση εξασφαλίζει με διάφορα τρικ ενέσεις ρευστότητας από τον κρατικό Προϋπολογισμό, προκειμένου η εταιρεία “να τη βγάλει μέχρι τις εκλογές”, η δε Κομισιόν κάνει τα στραβά μάτια και δίνει έναν ατελέσφορο “υπέρ πάντων αγώνα” για τη χαμένη υπόθεση της λιγνιτικής αποεπένδυσης, που έχει ούτως ή άλλως ξεπεραστεί από τις εξελίξεις.
Τα αποτελέσματα
Ποια είναι όμως η εικόνα της ΔΕΗ όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν και προκάλεσαν αναταραχή;
Ο κύκλος εργασιών έπεσε στα 4,7 δισ. ευρώ μειωμένος κατά 4,1%, η λειτουργική κερδοφορία EBITDA μειώθηκε δραματικά κατά 44,5% στα 260,1 εκατ. ευρώ από 469 εκατ. ευρώ πέρυσι, ενώ οι ζημιές μετά από φόρους στις συνεχιζόμενες δραστηριότητες (δηλαδή χωρίς τις υπό πώληση μονάδες της Φλώρινας και της Μεγαλόπολης) φτάνουν στα 542 εκατ. ευρώ (509 εκατ. προ φόρων). Εάν προστεθεί η απομείωση της αξίας των πωλούμενων μονάδων αλλά και οι ζημιές από τη λειτουργία τους τότε οι ζημιές μετά από φόρους εκτινάσσονται στα 903,8 εκατ. ευρώ.
Πού αποδίδεται η εικόνα αυτή του ισολογισμού;
Κατά τη ΔΕΗ υπάρχουν 5 βασικοί λόγοι:
– Πρώτον, ο σχηματισμός πρόβλεψης 164 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις προσωπικού που συνταξιοδοτείται.
– Δεύτερον, η πρόσθετη χρέωση 196 εκατ. ευρώ για τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ.
– Τρίτον, το επιπλέον κόστος για αγορές δικαιωμάτων CO2 και η αύξηση της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος, συνολικά 146 εκατ. ευρώ.
– Τέταρτον, η αρνητική επίπτωση ύψους 223,8 εκατ. ευρώ από τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ.
– Πέμπτον, η πρόβλεψη για 78,7 εκατ. ευρώ που διεκδικεί ως τόκους υπερημερίας ο ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ.
Από το συνολικό ποσό των 808,5 εκατ. ευρώ, το 52% ή αλλιώς 419,8 εκατ. ευρώ οφείλεται σε ρυθμιστικές ή κυβερνητικές αποφάσεις που βάρυναν τη ΔΕΗ. Με άλλα λόγια, σε κόστη που δημιουργήθηκαν στην εταιρεία εξαιτίας κυβερνητικών επιλογών, όπως η χρέωση προμηθευτή για την κάλυψη του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ ή οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ που αντικατέστησαν τη μικρή ΔΕΗ, με τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Άλλες επιλογές όπως η “κρατικοποίηση” του ΑΔΜΗΕ με τους χειρότερους δυνατούς όρους εσόδων για την επιχείρηση, αλλά και οι μνημειώδεις καθυστερήσεις στον εκσυγχρονισμό της αγοράς και την υιοθέτηση του target model, σε συνδυασμό με τις όντως αρνητικές διεθνείς συνθήκες για τους ηλεκτροπαραγωγούς που βασίζονται στον άνθρακα, συνθέτουν ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον.
Η κρίσιμη προειδοποίηση της ΕΥ
Οι υψηλές ζημιές και οι μειωμένες πωλήσεις είναι δύο βασικοί παράγοντες που οδήγησαν τον ορκωτό ελεγκτή της ΔΕΗ να επιστήσει την προσοχή για ουσιώδη αβεβαιότητα που σχετίζεται με τη συνέχιση της δραστηριότητας της εταιρείας. Ο τρίτος βασικός λόγος ήταν το γεγονός ότι οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις της εταιρείας και του ομίλου υπολείπονταν κατά 949 εκατ. και 708 εκατ. αντίστοιχα των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων.
“Οι ανωτέρω συνθήκες, που αναμένεται να συνεχιστούν και τους επόμενους 12 μήνες, υποδηλώνουν την ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας η οποία ενδεχομένως θα εγείρει σημαντική αμφιβολία σχετικά με τη δυνατότητα της εταιρείας και του ομίλου να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους” τονίζει στην έκθεσή του ο ορκωτός ελεγκτής της ΕΥ, Βασίλης Καμινάρης.
Ποια είναι τα σενάρια για τα τιμολόγια του ρεύματος
Τα “δεμένα χέρια” της ΔΕΗ – Προ των ευθυνών του το ΥΠΕΝ
Η εικόνα των μεγεθών της ΔΕΗ θα μπορούσε να είναι εντελώς διαφορετική εάν είχαν εισακουστεί οι επανειλημμένες εκκλήσεις της διοίκησης για λήψη μέτρων, επώδυνων είναι η αλήθεια, που όμως είναι αναγκαία για να ορθοποδήσει η εταιρεία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η σημαντική μείωση του προσωπικού, η αύξηση των εσόδων από τα τιμολόγια και μια σειρά από άλλα μέτρα όπως το άνοιγμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ήδη με την πρόσληψη του συμβούλου καταγράφεται σημαντική βελτίωση στην εισπραξιμότητα και μειώθηκαν οι ανεξόφλητες οφειλές. Όμως ένα από τα βασικά μέτρα, που είχε προτείνει η διοίκηση της ΔΕΗ, ήταν η υιοθέτηση ρήτρας καυσίμων ή οριακής τιμής του συστήματος για τα τιμολόγια της χαμηλής τάσης (νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις) όπως ισχύει για τα τιμολόγια της μέσης και υψηλής τάσης (εμπορικές αλυσίδες, μικρές και μεγάλες βιομηχανίες).
Το αίτημα της ΔΕΗ παρότι υπεβλήθη επισήμως από τη διοίκηση της ΔΕΗ απορρίφθηκε από το υπουργείο Ενέργειας χωρίς καμία απολύτως τεκμηρίωση. Ο αρμόδιος υπουργός, Γ. Σταθάκης, ήταν κατηγορηματικός ότι δεν θα γίνουν αυξήσεις, ανεξάρτητα από τα πρόσθετα κόστη που βαρύνουν την επιχείρηση. Η επιμονή του υπουργού Ενέργειας εξηγείται από το γεγονός ότι έχουμε εισέλθει σε άτυπη προεκλογική περίοδο. Σημειώνεται ότι η άρνηση του ΥΠΕΝ για αλλαγές στα τιμολόγια στάθηκε η αιτία να ακυρωθεί η έκδοση νέου διεθνούς ομολόγου που είχε προγραμματιστεί για το πρώτο τρίμηνο του έτους, καθώς οι σύμβουλοι είχαν θέσει ως προϋπόθεση την αύξηση των εσόδων της επιχείρησης.
Το γεγονός δεν έμεινε ασχολίαστο στις οικονομικές καταστάσεις της ΔΕΗ, οι οποίες αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι “η δυνατότητα και ελευθερία της Μητρικής Εταιρείας για διαμόρφωση του ανταγωνιστικού μέρους των τιμολογίων της, επηρεάζεται από αριθμό παραγόντων, όπως η δυνατότητα των καταναλωτών να αντεπεξέλθουν σε ενδεχομένως νέα αυξημένα τιμολόγια, πρωτοβουλίες εκ μέρους των Αρχών, αποφάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας κ.λπ., ιδιαίτερα στο πλαίσιο της τρέχουσας κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, η Μητρική Εταιρεία ενδέχεται να αντιμετωπίσει δυσκολίες στην ενσωμάτωση πιθανού αυξημένου κόστους εμπορευμάτων καθώς και του κόστους που σχετίζεται με την Η/Ε ή των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, μέσω αύξησης των τιμολογίων”.
Μήνυμα προς κυβέρνηση
Παρά τις μέχρι τώρα αρνήσεις της κυβέρνησης και του υπουργείου Ενέργειας να αποδεχθεί τις εισηγήσεις της διοίκησης της ΔΕΗ για εισαγωγή ρήτρας καυσίμων στα τιμολόγια, η διοίκηση επιμένει και όπως αναφέρει στις οικονομικές καταστάσεις “η εκτίμηση για συνέχιση ύπαρξης βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων που υπερβαίνουν τις βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις και η συνέχιση μειωμένων ταμειακών ροών από τη λειτουργία αφήνει λόγω της μη ύπαρξης μηχανισμών ανάκτησης κόστους, εκτεθειμένο τον όμιλο και την εταιρεία σε πιθανές σημαντικές αυξήσεις των διεθνών τιμών εκπομπών αερίων CO2 ή και ΟΤΣ κίνδυνοι οι οποίοι αν επέλθουν θα απαιτήσουν πρόσθετα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν. Τα ανωτέρω δεδομένα υποδηλώνουν την ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας η οποία πρέπει να αρθεί με τη λήψη πρόσθετων μέτρων το συντομότερο”.
Αυξήσεις τώρα ή μετά
Το ρίσκο που αναφέρει η ΔΕΗ στις καταστάσεις της έχει ήδη επιβεβαιωθεί. Την περασμένη εβδομάδα στο χρηματιστήριο ρύπων η τιμή spot των δικαιωμάτων εκπομπής CO2 κατέγραψε ιστορικό ρεκόρ στα 27,47 ευρώ ο τόνος, ενώ τα συμβόλαια παράδοσης Δεκεμβρίου έφτασαν στα 28,29 ευρώ ο τόνος. Πρακτικά, δηλαδή, συντρέχουν ήδη οι προϋποθέσεις για υιοθέτηση και ενεργοποίηση ρήτρας καυσίμων και αυξήσεις στα τιμολόγια ρεύματος. Προφανώς, με τις ενέσεις ρευστότητας που έχει κάνει η κυβέρνηση στη ΔΕΗ, μεταθέτει χρονικά την απόφαση, που θα κληθεί να λάβει η επόμενη κυβέρνηση, τον Οκτώβριο.
Πού υπάρχει ορατή πρόοδος
Ο ισολογισμός της ΔΕΗ είναι ομολογουμένως αρνητικός, ωστόσο δεν παύει να περιέχει και κάποια θετικά σήματα, που, υπό προϋποθέσεις, μπορούν να συντελέσουν στην ανάκαμψη της εταιρείας και την επαναφορά της σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης.
Καταρχάς, σε ό,τι αφορά τον άμεσο κίνδυνο, είναι σαφές ότι ο ορκωτός κάνει λόγο για κίνδυνο συνέχισης της λειτουργίας και όχι για χρεοκοπία, στην προσεκτική διατύπωσή του. Στις καταστάσεις καταγράφονται, επίσης, συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας, όπως οι αντλήσεις κεφαλαίων με αποδέσμευση μακροχρόνιων καταθέσεων ύψους 609,4 εκατ. ευρώ, αναχρηματοδοτήσεις δανείων αλλά και σύναψη νέων δανειακών συμβάσεων. Επίσης δόθηκε προκαταβολή 550 εκατ. ευρώ για τις καταναλώσεις του Δημοσίου, ενώ μειώθηκε η έκπτωση συνέπειας από 15% σε 10%. Ακόμη 100 εκατ. ευρώ θα προκύψουν από την επιστροφή του πλεονάσματος του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ.
Η δεύτερη θετική εξέλιξη αφορά στις ληξιπρόθεσμες οφειλές που καταγράφουν αισθητή μείωση 250 εκατ. ευρώ στους ενεργούς πελάτες. Το συνολικό ύψος επηρεάζεται από την αύξηση των οφειλών τελικών πελατών (που έχουν κλείσει ή έχουν αλλάξει εταιρεία) κατά 157 εκατ. ευρώ. Έτσι το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων μειώθηκε κατά 93 εκατ. ευρώ από τα 2,536 δισ. ευρώ στα 2,443 δισ. ευρώ. Καθοριστική σε αυτή την κατεύθυνση ήταν η συνεισφορά του συμβούλου Qualco.
Επίσης το 2018 μειώθηκε αισθητά το καθαρό χρέος κατά 212,4 εκατ. ευρώ από τα 3,957 δισ. ευρώ στα 3,744 δισ. ευρώ.
Τέλος, υπάρχουν σημαντικές κινήσεις εκσυγχρονισμού όπως η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού λογαριασμού αλλά και η ενίσχυση των επενδύσεων στις ΑΠΕ που εφόσον συνοδευτούν και με άλλα μέτρα που έχουν υποδειχθεί στο business plan της McKinsey, μπορούν να κάνουν πράξη το turnaround για την εταιρεία.
Κίνδυνος για νέο φιάσκο στη λιγνιτική αποεπένδυση
Μπορεί να υποχρεωθούμε να πουλήσουμε και άλλες μονάδες
Στις 6 Μαΐου έχει προσδιοριστεί η ημερομηνία κατάθεσης δεσμευτικών προσφορών στον νέο διαγωνισμό που προκηρύχθηκε με την ανοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία επέτρεψε να εξελιχθεί σε φιάσκο άνευ προηγουμένου η υπόθεση του ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρισμού. Υπό την εκλεκτική ευαισθησία της Κομισιόν έγινε αποδεκτή η εκτρωματική λύση για τον ΑΔΜΗΕ, από τα ίδια στελέχη της DGENER και της DGCOMP που μέχρι πριν από λίγα χρόνια εμφανίζονταν “βασιλικότεροι του βασιλέως” για θέματα ανταγωνισμού και ανοίγματος της αγοράς. Αντικαταστάθηκε η κερδοφόρα λύση της “μικρής ΔΕΗ” που θα γέμιζε τα ταμεία της ΔΕΗ με τα ζημιογόνα ΝΟΜΕ. Και βέβαια προωθήθηκε η ατελέσφορη πώληση των λιγνιτικών μονάδων, προς ικανοποίηση της πολιτικής ατζέντας της κυβέρνησης που πανηγύριζε ότι “διέσωσε τα υδροηλεκτρικά” ενώ στην πραγματικότητα καταδίκαζε σε ζημιές και κατάρρευση τη ΔΕΗ.
Όμως ακόμη και αυτό το πολιτικό αφήγημα της κυβέρνησης βρίσκεται εντελώς στον αέρα όπως μαρτυρούν οι καταστάσεις της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, η διοίκηση της ΔΕΗ υπογραμμίζει στην έκθεση του 2018 ότι “δεν μπορεί να υπάρξει καμία διαβεβαίωση ότι δεν θα υποχρεωθεί η Μητρική Εταιρεία να προχωρήσει σε περαιτέρω αποεπενδύσεις λιγνιτικής (ή άλλης) ισχύος παραγωγής στο μέλλον, προκειμένου να συμμορφωθεί με την υποχρέωσή της να μειώσει το μερίδιο αγοράς της στις αγορές παραγωγής και προμήθειας Η/Ε”.
Αλλά ακόμη και για τον εν εξελίξει διαγωνισμό που δύσκολα μπορεί να οδηγήσει σε νέα κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των επενδυτών (στον πρώτο διαγωνισμό η προσφορά των 25 εκατ. ευρώ χαρακτηρίστηκε “μη προσφορά”), η ΔΕΗ προειδοποιεί ότι μπορεί να υπάρξουν ανατροπές και να γίνει αποδεκτό και ακόμη χαμηλότερο τίμημα. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι “η Μητρική Εταιρεία δεν είναι σε θέση να επηρεάσει την τιμή στην οποία θα πωληθούν τα περιουσιακά αυτά στοιχεία” (Μελίτη και Μεγαλόπολη).
Του Χάρη Φλουδόπουλου
Πηγή: capital.gr
